W miejscowości Wojnowice, położonej w gminie Ćmielów, natrafiono na niezwykły zabytek z XI wieku. To bizantyjska moneta, przekształcona w medalik, która jest teraz uznawana za najstarszy znany chrześcijański obiekt sakralny z obszaru Sandomierza. Na jednej stronie monety widnieje wizerunek Chrystusa błogosławiącego, a na odwrocie można dostrzec krzyż, monogram Jezusa oraz inskrypcję, którą można przetłumaczyć jako „Chryste zwyciężaj”.
Unikalność i znaczenie znaleziska
Moneta ta jest obiektem o wyjątkowej wartości historycznej. Dr hab. Marek Florek z Delegatury Urzędu Ochrony Zabytków w Sandomierzu wskazuje, że to znalezisko jest niezwykle rzadkie. Brąz, z którego ją wykonano, był materiałem powszechnie używanym w cesarstwie bizantyjskim, jednakże takie przedmioty nie były w obiegu poza jego granicami. Na terenach dawnych ziem polskich, w okresie panowania pierwszych Piastów, nie spotykało się często dewocjonaliów w postaci medalików czy krzyżyków. Ich popularność na tych terenach wzrosła dopiero w późnym średniowieczu, podczas gdy na Rusi były one znane już w XI wieku.
Hipotezy dotyczące pochodzenia
Istnieje przypuszczenie, że moneta mogła należeć do wojownika służącego w Bizancjum. Mógł on otrzymać monetę przerobioną na medalik jako dar lub samodzielnie dokonać jej przekształcenia. Następnie, wracając z Bizancjum na Ruś, mógł przywieźć ją w te okolice. Warto zauważyć, że niedaleko miejsca odkrycia monety już wcześniej znaleziono ślady obecności Waregów, co może potwierdzać tę teorię.
Stan i przyszłość znaleziska
Moneta zachowała się w dobrym stanie, co czyni ją jeszcze bardziej wartościową. Odkrycia dokonano na obszarze stanowiska archeologicznego z lat 90. XX wieku, które jest miejscem badań nad osadą wczesnośredniowieczną. Patryk Chmielewski, pasjonat archeologii, odkrył ten zabytek i przekazał go odpowiednim służbom ochrony zabytków. Planuje się, że medalik zostanie wkrótce dołączony do kolekcji Muzeum Zamkowego w Sandomierzu, gdzie będzie mógł być podziwiany przez szeroką publiczność.