Kieleckie scyzoryki – tak często mówi się o mieszkańcach Kielc a nawet całego województwa świętokrzyskiego. Skąd się wzięło to określenie? I czy ma negatywne konotacje?
Pierwsze przesłanki
Trudno powiedzieć, kiedy to określenie po raz pierwszy pojawiło się. Odnotowuje się je jednak w 1911 roku. Wtedy to kustosz Tadeusz Włoszek w dokumentacji Muzeum Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego odnotował przyjęcie eksponatów przekazanych przez dwoje młodych ludzi. Jeden przedmiotów został nazwany właśnie „kieleckim scyzorykiem”. Była to jednak na tyle krótka notka, że nie wiemy, skąd w tamtym czasie wzięła się ta nazwa i co dokładnie mogła oznaczać.
Zagłębie metalowe
Wiadomo jednak, że w Kielcach istniało zagłębie metalowe i było ono bardzo znaczące. Był to bowiem Staropolski Okręg Przemysłowy – pierwszy taki okręg w Polsce. Znajdowały się tutaj piecowiska i huty. Wytwarzano tutaj wiele produktów metalowych – od blach przez gwieździe po sztućce kuchenne. Zaczęły tez pojawiać się firmy specjalizujące się w produkcji noży – w tym także kordzików i scyzoryków.
Negatywne konotacje?
Niektórzy uważają, że nazywanie kielczan i mieszkańców regionu świętokrzyskiego ma negatywny wydźwięk. Ma bowiem sugerować, że każdy mieszkaniec nosi przy sobie mały nożyk, by go użyć w niecnym celu. I to prawda, po wojnie wielu mężczyzn miało przy sobie scyzoryki, ale tylko dlatego, że były to praktyczne narzędzia. I było to popularne nie tylko w Kielcach.
Jedynie osoby spoza regionu postrzega stwierdzenie „kieleckie scyzoryki” jako negatywne stwierdzenie. Tymczasem sami kielczanie kojarzą to jako pozytywne stwierdzenie, ewentualnie jako neutralne.
Festiwal Scyzoryki i inne ciekawostki
W związku z tym, że Kielczanie nie postrzegają scyzoryków negatywnie, często pojawiają się nawiązania do tego zwrotu. Od lat organizowany jest Festiwal Scyzoryki. To impreza artystyczna, podczas której odbywają się koncerty i występy kabaretowe, ale także wernisaże i spotkanie z autorami. Przyznawane są także nagrody artystyczne.
Scyzoryki służą także do promocji regionu. Goście, którzy odwiedzają Kielce otrzymują na pamiątkę scyzoryki. Scyzoryki były też rozdawane w sejmie podczas ustalania liczby i granic współczesnych województw. Wówczas istniała duża szansa, że Kielce nie będą stolica województwa, nie będzie też istnieć województwo świętokrzyskie. Posłowie z Kielc rozdawali właśnie scyzoryki, by spopularyzować pomysł istnienia województwa świętokrzyskiego.
Dlaczego Kielce to scyzoryki? Scyzoryki więc mają długą historię, a określenie to ma dość ciekawe pochodzenie. Wiąże się po prostu z przemysłową historią regionu i nie ma nic wspólnego z przestępczością.